دعا برای دیگران حدیث

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، «دعا» در لغت به‌معناى خواندن و درخواست کردن است و در اصطلاح عبارت است از درخواست توأم با خضوع و تضرع بنده از خداوند. دعا کردن، مستحب و داراى فضیلت بسیار و برترین عبادت است.

دعا درخواست از خداوند سبحان و ایجاد ارتباط  با اوست. در دعا انسان با خدا راز و نیاز کرده و از او درخواست کمک و مساعدت برای کسب فیض و سعادتمندی می‌کند.

دعا و نیایش در زندگی و سرنوشت انسان، آثار ارزشمندی داشته و در معارف دینی، به‌خصوص عرفان اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ تا بدان‌جا که عرفا آن‌را یکی از ابواب کشف و شهود حقایق، برای اولیای الهی دانسته‌اند.

دعا در حق دیگران و مقدم داشتن خواست و نیاز دیگران بر خود کار بسیار پسندیده‌ای در نزد خداوند متعال است و باید گفت که این روش دعا کردن بسیار به نفع دعا کننده است و به‌خاطر همین مقدم داشتن دیگران در دعا، خداوند بلا را از او دور می‌کند و رزق و روزی‌اش را زیاد و دو برابر درخواستش برای دیگران، را به خود او هم مرحمت می‌فرماید.
 
بدون شک یکی از مهم‌ترین بخش‌های نماز شب همان دعای برای غیر و طلب مغفرت برای 40 مؤمن است. که مؤمن با این نوع عبادت نه تنها کمتر در چاله‌ی حسادت و کینه و سوء‌ظن و… اسیر می‌شود بلکه مهربانی و کرامت با روح او قرین می‌شود.

گاهی انسان تنها برای خویش دعا می‎کند و می‎گوید: «قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِی وَهَبْ لِی مُلْکًا لَّا یَنبَغِی لِأَحَدٍ مِّنْ بَعْدِی إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ؛ گفت پروردگارا مرا ببخش و ملکى به من ارزانى دار که هیچ‌کس را پس از من سزاوار نباشد در حقیقت تویى که خود بسیار بخشنده‌‏اى».(آیه 35 سوره ص).دعا برای دیگران حدیث

گاهی نیز انسان برای خویش و دیگران طلب مغفرت می‌‎کند و می‌گوید: «وَالَّذِینَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ؛ و [نیز] کسانى‌که بعد از آنان [=مهاجران و انصار] آمده‏‌اند [و] مى‏‌گویند پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان که در ایمان آوردن بر ما پیشى گرفتند ببخشاى و در دل‌هایمان نسبت به کسانى‌که ایمان آورده‌‏اند [هیچ گونه] کینه‏‌اى مگذار پروردگارا به‌راستى که تو رئوف و مهربانى». (آیه 10 سوره حشر)

گاهی نیز انسان تنها برای دیگران دعا می‌کند چنان‌که حضرت یعقوب(ع) در آیه 98 سوره یوسف(ع) برای فرزندانش می‌گوید: «قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّیَ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ؛ گفت به‌زودى از پروردگارم براى شما آمرزش مى‏‌خواهم که او همانا آمرزنده مهربان است».

حضرت فاطمه زهرا(س) از شب تا صبح برای دیگران دعا می‌کرد، امام حسن‌مجتبی(ع) پرسید چرا برای خودتان دعا نکردید؟ فرمود: «یا بنی الجار ثم الدار؛ ای پسرم اول همسایه سپس خانه و اهل خانه».

در قرآن بیش از 20 نوع دعا از حضرت ابراهیم(ع) از جمله دعا برای فرزندش در سه بخش اعتقادی و عملی و اخلاقی بیان شده است. چنان‌که در آیه 124 بقره فرموده است: «وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّیَّتِی قَالَ لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ؛ و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتى بیازمود و وى آن همه را به انجام رسانید [خدا به او] فرمود من تو را پیشواى مردم قرار دادم [ابراهیم] پرسید از دودمانم [چطور] فرمود پیمان من به بیدادگران نمى‌‏رسد» و نیز در آیه 129 بقره می‎فرماید «رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِکَ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنتَ العَزِیزُ الحَکِیمُ؛ پروردگارا در میان آنان فرستاده‌‏اى از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر آنان بخواند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد و پاکیزه‌‏شان کند زیرا که تو خود شکست‌‏ناپذیر حکیمى».

همچنین، در بخش عملی که شامل اقامه نماز است نیز در آیه 40 ابراهیم آمده است: «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء؛ پروردگارا مرا برپادارنده نماز قرار ده و از فرزندان من نیز پروردگارا و دعاى مرا بپذیر» و درآیه 128 بقره نیز فرموده است: «رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَمِن ذُرِّیَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّکَ وَأَرِنَا مَنَاسِکَنَا وَتُبْ عَلَیْنَآ إِنَّکَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ؛ پروردگارا ما را تسلیم [فرمان] خود قرار ده و از نسل ما امتى فرمانبردار خود [پدید آر] و آداب دینى ما را به ما نشان ده و بر ما ببخشاى که تویى توبه‏‌پذیر مهربان».

خداوند متعال در آیه 77 سوره فرقان در این رابطه فرموده است: «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبّى، لَوْلا دُعآؤُکُمْ. فَقَدْ کَذَّبْتُمْ، فَسَوْفَ یَکُونُ لِزاماً؛ بگو: اگر خواندن و دعای شما نباشد پروردگار من به شما اعتنا و عنایتى نکند، شما را قدر و ارزشى ننهد، [ولى کافران‏] شما [پیامبر و آیات خدا را] تکذیب کردید پس [کیفرتان‏] پیوسته و بر دوام خواهد بود.

خداوند در این آیه شریفه براى مخاطبین آن هیچ جایگاه و مقامى در صورتى که دعا نداشته باشد، قرار نداده؛ بنابراین، از این کلام فهمیده مى‌شود که جایگاه و منزلت انسان در نزد خداوند به اندازه دعا و ارزش او به قدر اهتمام به مناجات و عبادت اوست.

همچنین، خداوند متعال در آیه 43 سوره انعام فرموده است: «فَلَوْلا إِذْ جآءَهُمْ بَاءْسُنا، تَضَرَّعُوا وَلکِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ؛ پس اى کاش هنگامى‌که سختى و ناگواریى از سوى ما به آنان مى‌رسید، تضرع و زارى مى‌نمودند، لیکن دل‌هایشان قساوت پیدا نموده و سنگدل شده بودند» که خداوند در این آیه شریفه هشدار مى‌دهد که اگر کافران تضرع و زارى مى‌کرند، خداوند سختى و ناگوارى و خشم و عذاب و عقاب خویش را از آنان برمى‌داشت و ناراحتی‌هاى آنان را برطرف مى‌کرد».

خداوند متعال در آیه 186 بقره دعا را کلید رسیدن به آمال و آرزوها بیان کرده و فرموده است: «وَ إِذا سَاءَلَکَ عِبادى عَنّى فَإِنّى قَریبٌ اءُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ؛ و هرگاه که بندگانم درباره من بپرسند، بگو: که من نزدیکم و دعاى هر دعا کننده را هنگامى که مرا بخواند، اجابت مى‌کنم».

و نیز در آیه 60 غافر می‎فرماید: «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ؛ مرا بخوانید تا دعایتان را براى شما اجابت کنم، به‌راستى کسانى‌که از پرستش و عبادت من گردنکشى مى‌کنند، با حالت خوارى و ذلّت وارد جهنم خواهند شد».

همچنین، در آیه 28 سوره کهف آمده است: «واصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بالْغَداوَةِ وَالْعَشِىِّ، یُریدُونَ وَجْهَهُ، وَلاتَعْدُ عَیْناکَ عنَْهُمْ؛ و خویشتن را با کسانى‌که صبح و شام پروردگارشان را مى‌خوانند، در حالى که تنها خشنودى او را اراده نموده‌اند، به صبر و شکیبایى وادار کن و مبادا چشمانت را از آنان بردارى».

دعا از نگاه روایات

امام باقر(ع) در رابطه با دعا فرموده است: «اَسرعُ الدعاءِ نُجحا للاجابة، دعاءُ الاخ لاخیه بظهرِ الغیب یَبدا بالدعاء لاخیه فیقول له ملکٌ موکلٌ به آمین ولک مِثلاه؛ سریع‌ترین دعا برای اجابت دعا برای برادر دینی است که هم دعا در غیاب او باشد و هم اول برای او دعا کند. در این صورت فرشته‌ای که بر او گمارده شده ، به این دعا آمین گوید و به دعا کننده گوید برای تو باد دو برابرش».

همچنین، امام جعفر صادق(ع) در این رابطه فرموده است: «دعاءُ المومن للمومن یدفع عنه البلا و یُدِرُّ علیه الرزق؛ دعای مؤمن در حق مؤمن بلا را از او دور می‌کند و روزیش را زیاد می‌گرداند».

آداب دعا

برخی می‌گویند سخن گفتن با خدا آدابی ندارد، هرکس هر طور با هر زبان و ادبیاتی که بخواهد می‌تواند دعا کند و توصیه حضرت موسی به آن شبان را در دعا کردن شاهد می‌آورند که «هیچ آدابی و ترتیبی مجو/هرچه می‌خواهد دل تنگت بگو».

بله! از یک جنبه درست است که انسان می‌تواند هرگونه و به هر ترتیبی که خواست دعا کند، اما دعای هدفمند که فرد هوشیار بداند از آن، چه می‌خواهد و به‌دنبال چیست باید با آداب باشد.

رعایت این ادب، مهم‌ترین شرط استجابت دعا است، اگر انسان توجه قلبی به سوی خدا نداشته باشد دعایش اجابت نیست همچنان که در دنیا اگر کسی به سوی انسان توجه کامل نکند، سزاوار نیست انسان توجه به او پیدا کند؛ مثلاً در زندگی دنیا با کسی مشغول صحبت باشی، اما او از صحبت کردن با تو غافل باشد و از ماندن در کنار تو روی‌گردان باشد در این‌جا سزاوار است که تو با او صحبت نکنی و جوابش را نگویی.

از جمله روش‌های پیامبراکرم(ص) در دعا این بود که تضرع و زاری می‌کرد به‌گونه‌ای که نزدیک بود عبا از دوشش بیافتد. رسول خدا در رابطه با دعا می‌فرمود: خداوند دعایی را که از دلی غافل و بی‌خبر باشند، نمی‌پذیرد».

امام صادق(ع) نیز در این رابطه فرموده است: در هنگام دعا توجه کن، چه کسی را می‌خوانی، چگونه می‌خوانی و برای چه می‌خوانی و چه می‌خواهی» توجه به این چهار نکته تاثیر فوق‌العاده‌ای در استجابت دعا دارند سپس، حضرت چنین اضافه می‌کند که اگر این شرایط را خوب فراهم کردی تو را به یکی از این سه هدیه مژده می‌دهم یا به زودی آن‌چه را خواستی به تو می‌دهد و یا برای آخرت تو بیشتر از آن‌چه که خواستی ذخیره می‌کند و یا بلایی را از تو برمی‌گرداند که اگر می‌رسید تو را هلاک می‌کرد.

شیوه نبی مکرم اسلام در دعا آن بوده که دست‌ها را بلند می‌نمود در روایت آمده است رسول خدا(ص) در هنگام ابتهال و دعا دست‌ها را بلند می‌کرد مانند فقیری که غذا طلب می‎کند و بعد از دعا هم دست‌ها را به سر و صورت می‌کشید» در روایتی امام صادق(ع) فرمود: هیچ بنده‌ای دستش را به سوی خدا دراز نمی‌کند مگر آن‌که خداوند حیا می‌کند از این که دستش را رد کند تا این‌که از فضل و رحمتش آن‌چه را که خواسته عطا کند».

پیامبراکرم(ص) دعا را نشسته می‌خواندند در حدیثی فرمود: جبرئیل به من دستور داد که قرآن را ایستاده و دعا را نشسته بخوانم» معنای این حدیث این نیست که نمی‌شود ایستاده دعا کرد بلکه معنایش این است که در حال نشسته حالت دعا برتر و بهتر است.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد میرعمادی، نماینده ولی‌ فقیه در لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به هفت دعای حضرت ابراهیم(ع) در آیات 39 و 49 این سوره گفت: در این آیات آن حضرت امنیت مکه، دوری از بت‌پرستی، متوجه شدن قلب‌ها و افکار مردم به مکه، فرزندانش و مکتب ابراهیمی، بهره‌مندی فرزندانش از نعمت‌ها و ثمرات، توفیق اقامه نماز برای خود و ذریه‌اش، استجابت دعا، آمرزش برای خود، نسلش و مؤمنان را خواستار شده است.

وی افزود: نکته‌ای که در این آیات وجود دارد این است که حضرت ابراهیم(ع) برای قبولی و استجابت دعایش اسم اعظم «رب» را به‌کار گرفت؛ لذا ما هم باید در اول دعا اسم اعظم رب را به‌کار ببریم یکی از آداب دعا برای استجابت و قبولی به‌کارگیری اسم اعظم «رب» است.

میرعمادی اضافه کرد: پیام دوم این است از خدا برای فرزندانمان دعا کنیم، دعا کنیم عاقبت به خیر و اهل دعا و نماز و عبادت شوند، حضرت ابراهیم(ع) با وجودی‌که فرزندانش حضرات اسماعیل و اسحاق اسوه بودند اما برای آن‌ها توفیق اقامه نماز را طلب کرد.

وی با تأکید بر این‌که در دعا نباید انحصارطلب باشیم، گفت: حضرت ابراهیم(ع) برای خودش، فرزندان و مؤمنان دعا کرد پس می‌توان گفت دعای آن حضرت جامع و کامل بود، عقیده، اخلاق، امنیت اجتماعی، رونق اجتماعی، خانواده و پدر و مادر و مردم همه در آن ذکر شده بود و یک دعالی کامل و جامع بود، دعای حضرت ابراهیم(ع) ابعاد فرهنگی، عقیدتی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی داشت.

میرعمادی با بیان این‌که دعا یکی از عبادت‌های پراهمیت در اسلام است، اضافه کرد: دعا در لغت به معنای «خواندن» است و در اصطلاح، خواندن دعا و خواستن از اوست. خداوند متعال در قرآن‌کریم، اهمیت دعا را به شکل‌های مختلفی در قالب داستان انبیا مطرح کرده است همه انبیا و اولیای خدا با دعا مأنوس بوده‌اند.

دعا در سیره پیامبراکرم(ص)

وی ادامه داد: نگاهی اجمالی به سیره پیامبر اکرم(ص) و فرزندان گرامی آن بزرگوار، می‌رساند که آنان تا چه اندازه، دعا را پرعظمت و سازنده می‌دانستند. رسول خدا(ص) فرمود «هیچ چیز نزد خدا، گرامی‌تر از دعا نیست».

امام جمعه خرم‌آباد گفت: علت این‌که مؤمنان، دائماً با دعا مأنوسند این است که آن‌را اسلحه‌ای می‌دانند که در همه عرصه‌های زندگی برای آنان کارگشاست. روزی پیامبر به اصحاب خود فرمود «آیا شما را به سلاحی راهنمایی کنم که از دشمنانتان رهایی می‌دهد و روزی‌تان را فراوان سازد؟، عرض کردند چرا، فرمود پروردگارتان را در شب و روز بخوانید، زیرا سلاح مؤمن دعاست».

وی در پایان بیان کرد: براساس روایات نقل شده از رسول مکرم اسلام(ص) ارزش و قیمت افراد در پیشگاه خداوند به دعای آنان بستگی دارد. دعا وسیله مؤثری برای خودسازی و خداشناسی و پیوند و ارتباط انسان با خدا است. دعا بزرگترین عبادت است.

ظاهرا چیزی درست کار نمی کند. ما تاثیرات این خطا را لاگ کرده ایم.

تا در کوتاه ترین زمان ممکن مشکل را برطرف سازیم.

رفتن به صفحه اصلی …

9